όνειρο δεκεμβριστών

διάβαζα λίγο για τον Ντοστογέβσκιϊ (με αφορμή ότι τον αναφέρει πρώτο σε μια ανθολογία κειμένων των επιφανών υπαρξιστών - όχι δεν είμαι ότι διαβάζω φιλοσοφία συνήθως αλλά επί χρόνια κάνω μια επίμονη προσπάθεια κάποια στιγμή να διαβάσω και να ολοκληρώσω έστω κάτι - δεν το έχω καταφέρει ποτέ, ούτε τώρα ελπίζω ότι θα τα καταφέρω) - και για την ιστορική καταδίκη του ως μέλος μιας επαναστατικής ομάδας στην Τσαρική Ρωσία του 19ου αιώνα - αποτέλεσμα της οποίας ήταν να περάσει 8 μήνες σε φρούριο Πετροπάβλοβσκαγια της Αγίας Πετρούπολης

(οκ, άντε πάλι μια άλλη δυσκολία της μετάφρασης - το παραπάνω φρούριο κανονικά μάλλον μεταφράζεται σαν Πέτρου και Παύλου - και είναι το κεντρικό σημείο της Αγίας Πετρούπολης, το οποίο δεν άσκησε ποτέ (ακόμα) τον οχυρωτικό (edit: ΟΚ, είχα γράψει αχυρωτικό - το αφήνω εδώ σαν σχόλιο για να έχουμε κάτι να γελάμε) του ρόλο ένανι εξωτερικού εχρθού - είχε όμως για πολλές δεκαετίες - δύο αιώνες βασικά - τον οχυρωτικό ρόλο απέναντι στον εσωτερικό εχθρό καθώς αποτέλεσε φυλακές ιδίως για πολιτικούς κρατούμενους - όπως τους Δεκεμβριστές (οργάνωναν και πραγματοποίησαν αποτυχημένη προσπάθεια επανάστασης ενάντια στο φεουδαρχικό/βασιλικό καθεστώς;), οι μετέχοντες στις συναντήσεις στην ομάδα του Πετρασέβσκιϊ (εξ αυτών ο Ντοστογιέβσκιϊ) κ.α.

επίσης ένα τραγικό γεγονός με την ομάδα όπου συμμετείχε ο Ντοστογιέβσκιϊ είναι ότι αρχικά τους υπέβαλαν θανατική ποινή (για διάδωση επαναστατικών ιδεών, και κυρίως για μη αναφορά των συναντήσεών τους στις Αρχές) - η οποία στην συνέχεια μετατράπηκε σε εξορία και καταναγκαστική εργασία - την αλλαγή αυτή όμως δεν τους την είπαν - και σκηνοθέτησαν την εκτέλεσή τους μέχρι που ήταν οι στρατιώτες με το δάχτυλο στη σκανδάλη, και τότε ακούστηκε το "Άκυρο" και τους ανακοίνωσαν την πραγματική καταδίκη. Ο ένας εξ αυτών σαν αποτέλεσμα τρελάθηκε. Ο άλλος εξ αυτών ήταν ο Ντοστογιέβσκιϊ.. - τους Δεκεμβριστές τους είχαν εκτελέσει κανονικά. Και άλλους πολλούς, φαντάζομαι. (καλά είναι και η απάντηση σε όσους μιλάνε για Σοβιετική καταπίεση - την οποία ασφαλώς δεν την αμφισβητώ - όμως η καταπίεση υπήρχε από παλιά - και φυσικά όχι μόνο στην Ρωσία ή ΕΣΣΔ)

τέλος πάντων δεν ξέρω όλες αυτές τις λεπτομέρειες οπότε μπορώ να λέω κάτι με λάθος τρόπο - τα βασικά κάπως έτσι πάνε.. και με αφορμή το παραπάνω φρούριο θυμήθηκα το τραγούδι του Αλεξάντερ Ροζενμπάουμ, ενός πολύ γνωστού τραγουδοποιού / τρουβαδούρου των καιρών της Σοβιετικής Ένωσης - έχει την έδρα Αγία Πετρούπολη, και το κανονικό του επάγγελμα είναι γιατρός της Άμεσης Βοήθειας, τον έχω προλάβει σε καλή περίοδο και εγώ, είχαμε το βινύλιο με αυτό το τραγούδι στο σπίτι όταν ήμουν μικρός, και την τελευταία φορά που πήγα στην Ρωσία, βρήκα αυτό το βινύλιο σε διπλή κόπια στον πατέρα μου, και του ζήτησα να του πάρω την μια, οπότε τώρα το έχω κι εγώ εδώ στην Ελλάδα.
επίσης ένα τραγούδι του ήταν μέσα στο κλασσικό ρεπερτόριο τραγουδιών που εκτελούσε η μητέρα μου όσο ζούσαμε στην Ρωσία - και εννοείται πως το ξέρω, και είναι από τα αγαπημένα μου (λέγεται "τσαμπιά σουρβιάς"... ίσως να έχω ήδη γράψει γι' αυτό σε αυτό το μπλόγκ)

και τέλος πάντων αυτό το τραγούδι το παραθέτω παρακάτω, και επίσης κάνω μια αυτοσχέδια μετάφραση (λοιπόν το ρωσο-ελληνικό λεξικό έχει γίνει ο καλύτερος φίλος μου σήμερα..)

 

ήθελα να το μεταφράσω γιατί βρήκα παραλληλίες με τον πόνο που νιώθουν αρκετοί άνθρωποι σε όποια Πατρίδα και να βρίσκονται για τις παρελθούσες και παρούσες καταπιέσεις και αδικίες που βιώνουν από την πολιτική και κοινωνική ηγεσία/πλεοψηφία - και βρίσκω μια δόση ειρωνείας και οξύμωρου στοιχείου σε αυτό το συνδιασμό αγάπης και μίσους - ή αν θέλετε, αγάπης και παραπόνου - σε αναφορές τέτοιου είδους στην λέξη Πατρίδα.

γενικά παλιά είχα μια άρνηση για την λέξη Πατρίδα - γιατί ίσως είχα βρεθεί σε μια κατάσταση όπου δεν ήξερα που ανήκω. νομίζω πως και τώρα είμαι σε αυτή την κατάσταση. εδώ άλλοι άνθρωποι είναι σε αυτή την κατάσταση παραμένοντας σε μια χώρα. οπότε εύκολη επιλογή για μένα. τώρα βρίσκω απλώς αρκετά στοιχεία όμορφα στους τόπους που συνήθισα. παραμένω όμως λίγο αρνητικός για την λέξη Πατρίδα. ίσως στους παρακάτω στίχους με βρίσκει ασυνείδητα και διαισθητικά σύμφωνο ο συγκεκριμένος τραγουδοποιός, όταν προφέρει αυτή την λέξη με αυτό το παράπονο, ειρωνία (ίσως - δικό μου αυτί) και αγάπη.

Όνειρο Δεκεμβριστών

ξύπνησα χθες
οχι σε άδειο διαμέρισμα
γλυκό όνειρο αποδείχθηκε πολύ σύντομο
χειμωνιάτικος αέρας σφύριζε πίσω από γεμάτο υγρασία τοίχωμα
του προμαχώνα Αλεξέεβσκιϊ

τα βήματα των φυλάκων με δυνατούς απόηχους μεσ'στην νύχτα
μου τραγουδούσαν ενα πολύ στενάχορο τραγούδι
και τρεμόπαιζε το φως ενός μοναχικού κεριού
πάνω σε ανοιχτούς γ...
... σε ανοιχτά πλευρά των στρατιωτικών παλτό ..
σ.σ. τα οποία ο ποιητής τα λέει "φτερά"

σ.σ. ... και πάει η μετάφραση ...
σ.σ. δεν μπορώ.

σ.σ. για να ολοκληρώσω όμως τουλάχιστον κάτι. το ρεφραίν πάει:

με λευκή χιονοθύελλα, με άρβυλα πάνω στην μούρη μας.
τι έκανες μαζί με όλους εμάς, Πατρίδα;
μήπως δεν βλέπεις; κι όμως μου φαίνεται πως δεν είσαι τυφλή.
Πατρίδα, Πατρίδα, Πατρίδα, Πατρίδα ...

σ.σ. την βοήθεια του λεξικού ζητάω.. έχω!

και μπήγοντας σε ξακουστό μάρμαρο της Νεβά
το ζεστό μέτωπο, ξέσπασε βήχοντας με κραυγές:
"πόσοι δικοί μας σταυροί στέκονται σε μήκη και πλάτη της Ρωσίας,
 και πόσοι τάφοι μένουν ξεχασμένοι;"

[ρεφραίν]

ο ήχους της τυμπανοκρουσίας, και οι στρατιώτες μου
πάνω στην πλατεία άρχισαν να κουδουνίζουν με τις λόγχες τους
πνυγμένος μέσα σε θηλιά, κόπηκε βίαια το μοτίβο..
και έμεινε μόνο η αιωνία μνήμη ...

[ρεφραίν]