μικρές και λίγες μεταφράσεις για τον (γνωστό) χ.

με την ευκαιρία που έγραψα μια συλλογή σε ένα φίλο, μετέφρασα και κάποιους στίχους από εκείνη...
δεν έχω τα copyrights - απλώς μια μετάφραση κάνουμε ρε παιδιά για να γίνουν πιο κατανοητά τα τραγούδια, μην με φάτε σας παρακαλώ.. (εκτός και αν με φάτε με το λάχανο)

Елена Фролова - Гуси-лебеди (2003) (χήνες-κύκνοι)

Гуси-лебеди летели, На поляночку присели. Πετούσαν κύκνοι - χήνες, καθήσαν σε ένα λειβάδι
Серы крылышки сложили, Свои глазоньки смежили. Μαζέψαν τις φτερούγες τους, σμήξανε τα ματάκια τους
Целый день летали Баю-бай-бай, Ολιμερίς πετούσαν, λει λει λει
А теперь устали Спи-засыпай. Και τώρα κουραστήκανε, κοιμήσου, κοιμήσου
 
А один гусеночек, Серый лебеденочек Και όμως ένα χηνάκι, γκρίζο κυκνάκι
Спать не хотел, На небо глядел. Δεν ήθελε να κοιμηθεί, κοιτούσε τον ουρανό
Из высокой дали Баю-бай-бай, Από πολύ ψιλά και μακριά, λέι λει λει
Звезды выглядали Спи-засыпай. Ξεπρόβαλλαν τα αστέρια, κοιμήσου κοιμήσου
 
- Маленькие птички, Звездочки-сестрички, - Μικρά μου πουλάκια, αδέρφια αστεράκια
Научите братца, Как до вас добраться. - Μάθετέ με, ένα αδερφάκι, πως να σας φτάσω;
Отвечают птички Баю-бай-бай, - Και απαντάνε τα πουλάκια, λει λει λει
Звездочки-сестрички Спи-засыпай. Αστεράκια-αδελφούλες - κοιμήσου, κοιμήσου
 
- Как закроешь глазки, Сядешь на салазки. - Και μόλις κλείσεις τα ματάκια σου, θα δεις πως θα μπαίνεις πάνω σε ένα έλκηθρο
Сон салазочки поднимет И на небушко закинет. Το όνειρό σου θα σηκώσει το έλκηθρο και θα το πετάξει πάνω στα ουράνια
А уж на том свете Баю-бай-бай, Και εκεί, σε εκείνο το κόσμο, λει λει λει
Мы тебя и встретим Спи-засыпай. Θα σε συναντήσουμε, κοιμήσου, κοιμήσου

 
Закрывай-ка глазки, Будут тебе сказки, Αίντε κλείσε τα ματάκια σου, θα έχεις τα παραμυθάκια σου
Будет тебе Рай Спи-засыпай. Θα έχεις και την Παράδεισο, κοιμήσου, κοιμήσου

Инна Желанная - Колыбельная (νανούρισμα) (1998)

Не такое нынче утро, Δεν είναι σήμερα ένα τέτοιο πρωϊνό
Чтобы белое вплетать Ώστε να πλέκεις λευκές κορδέλες
В косы русые по пояс. Στις ξανθές ως την μέση κοτσίδες

Не такой сегодня праздник, Δεν είναι μια τέτοια γιορτί
Чтобы руки в жемчуга, Ώστε να ντύνουμε τα χέρια στα μαργαριτάρια
Чтобы бисером узоры. Και να κάνουμε σχέδια με χάντρες

Не такой сегодня вечер, Δεν είναι τέτοιο βράδυ
Чтоб дымились пироги Που να αχνίζουν οι πίτες
За весельем да застольем.Σε ξεφάντωμα και φαγοπότι

А такая нынче ночка, Είναι μια τέτοια νυχτούλα σήμερα
Что до первых петухов Που μέχρι να λαλίσουν οι πρώτοι πετινοί
Не увижу звёзд на небе. Δεν θα δω αστέρια πάνω στον ουρανό

А такая нынче ночь, Είναι μια τέτοια νύχτα σήμερα
Что до самого утра Που μέχρι να έρθει το πρωϊνό
Я повыплачу все слёзы. Θα έχω στερέψει από όλα τα δάκρυα

А такая нынче ночь, Είναι μια τέτοια νύχτα σήμερα
Что я матушке пою Που τραγουδάω στην μητέρα μου
Колыбельную немую. Ένα νανούρισμα χωρίς λόγια

Пионерлагерь Пыльная Радуга - Пионерлагерь (2011) (πιονέρικη κατασκήνωση)

(για να μην την πούμε προσκοπική - αλλά πάνω κάτω κάπως το ίδιο πράγμα)

уютные лесные тюрьмы для детей άνετες δασικές φυλακές για τα παιδιά
приятные плохие мысли в потолок πετάω ευχάριστες κακές σκέψεις στο ταβάνι
надежды глупые сорвав ногой с петель με το πόδι αποσπώ τις χαζές ελπίδες από τις θηλιές τους
с горячими слезами в реку наутёк με ζεστά δάκρυα τρέχω στο ποτάμι

я тебя хочу спросить θέλω να σε ρωτήσω, 
у тебя течёт вода из крана η βρύση σου χάνει νερό
можешь тайну мне открыть μπορείς να μου φανερώσεις ένα μυστικό,
и не говори что рано και μην μου πεις πως είναι ακόμα νωρίς
я тебя хочу спросить θέλω να σε ρωτήσω, 
у тебя течёт вода из крана χάνει νερό η βρύση σου,
можешь тайну мне открыть μπορείς να μου πεις το μυστικό,
кто тебе сказал что рано ποιός σου είπε πως είναι ακόμα νωρίς;

корявую мечту скурили в шалашах στραβή φαντασίωση την έχουμε καπνίσει μέσα σε υπόστεγα
нелепая война на голову мешком άσκοπος πόλεμος χτυπάει το κεφάλι σαν βαρύς σάκος
по ледяной росе по шею в камышах πάνω σε παγωμένη δρόσο, μέχρι το λαιμό στις καλαμιές
скрываясь от собак уйду домой пешком κρυβοντας από τους σκύλους θα πάω σπίτι με τα πόδια

Кино (Виктор Цой) - Группа крови (ομάδα αίματος) (1988)

Теплое место, но улицы ждут Μια ζεστή θέση, στον δρόμο περιμένουν
Отпечатков наших ног. Τα αποτυπώματα των ποδιών μας
Звездная пыль на сапогах. Ουράνια σκόνη πάνω στα άρβυλα
Мягкое кресло, клетчатый плед, Μια απαλή πολυθρώνα, ένα ριγέ σκέπασμα
Не нажатый вовремя курок. Μια σκανδάλη που δεν έχει πατηθεί έγκαιρα
Солнечный день в ослепительных снах. Μια ηλιόλουστη μέρα μέσα σε τυφλωτικά όνειρα

Группа крови на рукаве, Ομάδα αίματος πάνω στο μανίκι
Мой порядковый номер на рукаве, Ο αριθμός μητρώου μου πάνω στο μανίκι
Пожелай мне удачи в бою, пожелай мне: Κάνε μια ευχή να έχω τύχη στην μάχι, ευχήσου μου
Не остаться в этой траве, Να μην μείνω μέσα σε αυτό το χορτάρι
Не остаться в этой траве. Να μην μείνω μέσα σε αυτό το χορτάρι
Пожелай мне удачи, пожелай мне удачи! Ευχήσου να έχω τύχη, ευχήσου να έχω τύχη

И есть чем платить, но я не хочу Και ας έχω με τη να πληρώσω, αλλά δεν θέλω
Победы любой ценой. Μια νίκη με όποιο αντίτιμο
Я никому не хочу ставить ногу на грудь. Δεν θέλω να βάζω το πόδι μου σε κανενός στέρνο
Я хотел бы остаться с тобой, Θα ήθελα να είχα μείνει μαζί σου
Просто остаться с тобой, Απλώς να είχα μείνει μαζί σου
Но высокая в небе звезда зовет меня в путь. Αλλά ένα υψιλό αστέρι στο μυαλό με καλεί στο ταξίδι

Янка Дягилева - От большого ума (1988) (από πολύ μυαλό)

От большого ума лишь сума, да тюрьма. από το πολύ μυαλό μόνο φτώχεια και φυλακή
От лихой головы лишь канавы и рвы. από γεννέα κεφαλή μόνο χαντάκια και λακούβες
От красивой души только струпья и вши. από όμορφη ψυχή μόνο κακάδια και ψείρες
От вселенской любви только морды в крови.Лучшие подарки для любимых από παγκόσμια αγάπη μόνο μούρες μέσ στα αίματα

В простыне на ветрy по росе поyтрy με σεντόνι που ανεμίζει, στην πρωινή δρόσο
От бесплодных идей до бесплотных гостей, από άκαρπες ιδέες ως άσωμους καλεσμένους
От накрытых столов до пробитых голов, από στρωμένα τραπέζια ως σπασμένα κεφάλια
От закрытых дверей до зарытых зверей. από κλεισμένες πόρτες ως θαμμένα ζώα

Параллельно пyти чёрный спyтник летит. παράλληλα στον δρόμο ένας μαύρος δορυφόρος
Он yтешит, спасёт, он нам покой принесёт εκείνος θα μας καταπραϋνει, θα μας σώσει, θα μας φέρει θαλπωρή
Под шершавым крылом ночь за крyглым столом κάτω από σκληρό φτερό, νύχτα στην στρογγυλή τράπεζα
Красно-белый плакат – «Эх, заводи самокат!» ασπρο-κοκκινο πλακάτ - εχ, βάλε εμπρός το πατίνι σου!

Собирайся, народ, на бессмысленный сход, μαζευτείτε, λαέ, σε άσκοπο συνέδριο
На всемирный совет как обставить нам наш бред, бред, бред. σε παγκόσμιο συμβούλιο για το πως να ορίσουμε το παραλλήρημά μας
Вклинить волю свою в идиотском краю, πως να σφηνώσουμε την θέλησή μας σε έναν ηλίθιο τόπο
Посидеть – помолчать да по столy постyчать. να καθήσουμε μέσα στην σιωπή και να χτυπήσουμε κανένα δυό φορές πάνω στο τραπέζι (να είχαμε να λέγαμε)

Маша Badda Boo - Улетаю (2013) (πετάω και φεύγω)

Делиться нечем, Делиться не с кем, Δεν έχω τι να μοιραστώ, δεν έχω κάποιον με τον οποίον να μοιραστώ

вечер нанизал фонари на лески, Το βράδυ κρέμασε τα φανάρια σε πετονιές

Проблески света на моем пути Εξάψεις φωτός πάνω στον δρόμο μου

переплетении веских причин уйти. περιπλέξεις σοβαρών λόγων να φύγει κανείς

 

Больно - не больно, страшно - не страшно, Πονάει - δεν πονάει, τρομάζει - δεν τρομάζει,

Всё что было раньше теперь уже не важно, Ότι είχε γίνει στο παρελθόν πια δεν έχει σημασία

Нет в глазах соли, не в словах перца, Λείπει αλάτι στα μάτια, λείπει πιπέρι στις λέξεις

Нет больше боли, нет в моем сердце. Λείπει πια ο πόνος μέσα στην καρδιά μου

 

Ρεφραίν 2x

Улетаю, рывками глотаю свободу, Πετάω και φεύγω,  με κοφτές αναπνοές ρουφάω την ελευθερία

На каждый тупик этого города Σε κάθε αδιέξοδο αυτής της πόλης

Все запасные выходы и входы знаю. Γνωρίζω όλες τις κρυφές εξόδους και εισόδους

 

Глаза закрою, глаза открою Μάτια θα κλείσω, μάτια θα ανοίξω

Вижу города, а за ними море, Βλέπω μεγαλουπόλεις, και πίσω τες μια θάλασσα

Море, море ветра, море линий и цвета, Μια θάλασσα γεμάτη αέρα, μια θάλασσα γεμάτη γραμμές και χρώμα

Море шелка и фетра, море лета. Μια θάλασσα από μετάξι και τσόχα, μια θάλασσα από καλοκαίρι

Буду ли дома, станет ли домом Θα είμαι ποτέ στο σπίτι, θα γίνει ποτέ τίποτα σπίτι μου;

Всё, что достижимо, но по сути невесомо, Οτιδήποτε το φτάνει κανείς, αλλά στην πράξη είναι κάτι άβαρο

Всё что легче чем дым, легче, чем воздух, Οτιδήποτε είναι πιο ελαφρύ από τον καπνό, πιο ελαφρύ από τον αέρα

Глубже, чем сны, дальше, чем звёзды. Πιο βαθύ από τα όνειρα, πιο μακρινό από τα αστέρια

 

Ρεφραίν 3х

Евгений Крылов - Татьяна Дасковская - Прекрасное далёко (το όμορφο "μακριά") (1985) (από μια κλασσικότατη προεφηβική ταινία επιστημονικής φαντασίας)

Слышу голос из прекрасного далека, Ακούω μια φωνή από ένα όμορφο "μακριά"
Голос утренний в серебряной росе. Μια φωνή πρωινή μέσα στην αργυρή δρόσο
Слышу голос, и манящая дорога Ακούω μια φωνή, και ένας μαγευτικός δρόμος
Кружит голову, как в детстве карусель. Μου ζαλίζει το κεφάλι, όπως της παιδικής ηλικίας το καρουσέλ

Ρεφραίν:
Прекрасное далеко, Όμορφο "μακριά"
Не будь ко мне жестоко, Μην μου είσαι βάναυσο
Жестоко не будь. Βάναυσο να μην είσαι
От чистого истока Από μια καθαρή πηγή
В прекрасное далеко, Μέσα στο όμορφο "μακριά"
Я начинаю путь. Ξεκινάω το ταξίδι

Слышу голос из прекрасного далеко, Ακού μια φωνή από το όμορφο "μακριά"
Он зовет меня не в райские края, Εκείνη με καλεί όχι σε παραδησένια μέρη
Слышу голос, голос спрашивает строго: Ακούω μια φωνή που με ρωτάει αυστηρά:
А сегодня что для завтра сделал я? Και εγώ σήμερα τι έκανα για το αύριο;

Ρεφραίν

Я клянусь, что стану чище и добрее, Υπόσχομαι πως θα γίνω πιο αγνή και αγαθή
И в беде не брошу друга никогда. Και δεν θα αφήσω στην ατυχία έναν φίλο
Слышу голос и спешу на зов скорее Μόλις ακούσω την φωνή, θα σπεύσω να την ακολουθήσω
По дороге, на которой нет следа.Πάνω στο δρόμο που δεν αφήνει ίχνη

Давид Тухманов - Людмила Барыкина - Смятение (Анна Ахматова) (1976)
(από τους πιο γνωστούς κλασσικούς δίσκους ελαφρού ροκ στην ΕΣΣΔ)

Было душно от жгучего света, ήταν όλα ασφικτικά από το καυτό φως
А взгляды его – как лучи. και τα βλέμματά του σαν ακτίνες
Я только вздрогнула: этот Μόλις αναρίγησα, εκείνος
Может меня приручить. ίσως να με τιθασεύσει
Наклонился – он что-то скажет... Τώρα γέρνει - κάτι θα μου πει
От лица отхлынула кровь. Αίμα υποχώρησε από το κεφάλι
Пусть камнем надгробным ляжет Ας απλώσει σαν θανάτιο μνήμα
На жизни моей любовь. πάνω στην ζωή μου ο έρωτας.

Не любишь, не хочешь смотреть? Δεν είσαι ερωτευμένος, δεν θες να κοιτάς;
О, как ты красив, проклятый! Αχ, πόσο όμορφός είσαι, καταραμένε!
И я не могу взлететь, Και εγώ δεν μπορώ να πετάξω
А с детства была крылатой. Και ας από παιδί είχα φτερά
Мне очи застил туман, Τα μάτια μου γέμισαν από ομίχλη
Сливаются вещи и лица, Τα αντικείμενα και τα πρόσωπα μπερδεύονται
И только красный тюльпан, Βλέπω μόνο μια κόκκινη τουλίπα
Тюльпан у тебя в петлице. Τουλίπα μέσα στο πέτο σου

Как велит простая учтивость, όπως προστάζει η απλή ευγένεια
Подошел ко мне, улыбнулся, εκείνος με πλησίασε, χαμογέλασε
Полуласково, полулениво μισογλυκά, και μισοτεμπέλικα
Поцелуем руки коснулся – άγγιξε το χέρι μου με ένα φιλί
И загадочных, древних ликов και μυστικών, αρχαίων προσώπων
На меня поглядели очи... με κοίταξαν μάτια

Десять лет замираний и криков, Δέκα χρόνια παγωμάτων και κραυγών
Все мои бессонные ночи Όλες μου τις άϋπνες νύχτες
Я вложила в тихое слово Τις επένδυσα μέσα σε μια ήσυχη λέξη
И сказала его – напрасно. Και το είπα - και χωρίς ανταπόκριση
Отошел ты, и стало снова Απομακρύνθηκες, και πάλι έγινε
На душе и пусто и ясно. η ψυχή και έρημη, και ξεκάθαρη

Андрей Петров - Эльдар Рязанов - Валентина Пономарёва - Любовь - волшебная страна (из к/ф Жестокий Романс) (1984)

(από άλλη κλασσικότατη ταινία για τον 19ο αιώνα που μιμείται τα ρομάντσα εκείνης της εποχής)

Я, словно бабочка к огню, Εγώ, όπως μια πεταλούδα προς το κερί
стремилась так неодолимо Τραβούσα τόσο ακυβέρνητα
в любовь – волшебную страну, στον έρωτα - την μαγική χώρα
где назовут меня любимой, όπου θα με ονομάσουν αγαπημένη
где бесподобен день любой, - όπου η κάθε μέρα είναι σαν καμία άλλη
где б не страшилась я ненастья. όπου δεν θα φοβόμουν καμία κακοκαιρία
Прекрасная страна – любовь. όμορφη χώρα - ο έρωτας
Ведь только в ней бывает счастье… - αφού μόνο σε εκείνη μπορεί να υπάρχει ευτυχία

… Пришли иные времена – ήρθαν άλλοι καιροί
тебя то нет, то лжёшь не морщась. είτε λείπεις, ή ψέυδεσαι χωρίς σημάδι
Я поняла, любовь – страна, - εγώ κατάλαβα πως ο έρωτας - είναι μια χώρα
где каждый человек – притворщик. όπου ο κάθε άνθρωπος είναι θεατρίνος

Моя беда, а не вина, Η ατυχία μου, και όχι η ενοχή μου
что я наивности образчик. είναι ότι είμαι μια όψη της αφέλειας
Любовь – обманная страна, Ο έρωτας - μια ψευδούμενη πολιτεία
и каждый житель в ней – обманщик. Και ο κάθε πολίτης της - ψεύτης

Зачем я плачу пред тобой - Γιατί κλαίω μπροστά σου
и улыбаюсь так некстати… - Και γιατί χαμογελώ τόσο αταίριαστα
Неверная страна – любовь. Άπιστη χώρα - ο έρωτας
Там каждый человек – предатель. εκεί ο κάθε άνθρωπος - προδότης

Но снова прорастёт трава Αλλά πάλι θα βγεί καινούργιο χόρτο
сквозь все преграды и напасти. Μέσα από όλους τους φραγμούς και δυστυχίες
Любовь – весенняя страна, Ο έρωτας - η χώρα της Άνοιξης
И только в ней бывает счастье.  Και μόνο σε εκείνη υπάρχει ευτυχία

γκοστλυ

24/11/2020 η πανταχού παρούσα υπόκρουση των αρχών δεκαετίας '80 στην ΕΣΣΔ - θυμάμαι πως όντως υπήρχε κάπου να ακούγεται σε κάποιες ταινίες εκείνης της εποχής, ή μεταγενέστερες που κοιτούσαν πίσω στον χρόνο για διάφορους λόγους. έτσι, σε χαμυλή ποιότητα, ηχητικά και οπτικά, αυτό το τραγούδι ακούγεται λίγο σαν ένας χορός φαντασμάτων, ή μουσική για κάποια επόμενη Σασπίρια ή Την Λάμψη, την ξένη, εκείνη με τον Νίκολσον και τους μακρινούς διαδρόμους αδειανού παρατημένου ξενοδοχείου. σκέφθηκα να δω τι ακριβώς λέει στους στίχους - γιατί τον τίτλο μόνο θυμόμουν όλη την ζωή - "πανηγύρια και χρώματα" - εξιστορεί όντως μια φάση που ο σολίστ χάνεται στην ανάμνηση ενός πανηγυριού, απαρηθμεί τις χρωματιστές, έντονές εικόνες που έμειναν στην μνήμη του, γυρνάει πίσω στην πραγματικότητα, συνειδητοποιεί πως μια ζωή σχεδόν πέρασε από τότε, λυπάται λίγο και ξαναθυμάται..

γειά σου, καλοκαίρι

η ρωσίδα ντίβα, η αντίστοιχη mina της ρωσίας, αν και νεότερη, είχε πεί στις πρώτες φάσεις.. πρώτη δεκαετία, ας πούμε, και αυτό το τραγούδι. πάνω στις μελαγχολιές μου το πέτυχα και το εκτίμησα πολύ. είναι ένας θυσαυρός στην παλάμη μου, μια χιοναχτίδα χωρίς όνομα, χωρίς καν κανονική λέξη, κάτι μεταξύ χιονοστιβάδας, ακτίνας, και χιονονιφάδας - ναι, απ' αυτά που τα τρώμε το πρωϊ με το γάλα μας, εάν είσαι ο Σαϊνφελντ, ή έχεις παιδιά, ή έχεις άλλα παρατράγουδα των οποίων δυστυχώς δεν είμαι κοινωνός. Μα τα καταλαβαίνω, ή έτσι θέλω να πιστεύω. το Τραγούδι όμως: (μην πτοείστε, μπορείτε να το δείτε κλικάροντας πάνω στο "watch on YouTube" οπότε ο γενναίος ο σύνδεσμος θα σας πάει στην πόλη του ΓιουΤιούμπ και θα σας φανερώσε την κάτωθι μαγεία)

μια πρόχειρη μετάφραση:

πάλι τα πουλιά ετοιμάζονται σε αγγέλες
τα περιμένει ένας δρόμος μακρύς προς μέρη πέρα από την θάλασσα
έντονο, χαρούμενο, πράσινο, εις τω επανειδείν, καλοκαίρι, γειά σου.

έξω από το παράθυρο ο σεπτέμβρης κουνάει τα καλώδια της ΔΕΗ
έξω από το παράθυρο από το πρωί γκρίζα βροχή να πέφτει μοιάζοντας με έναν τοίχο
αυτό το καλοκαίρι συναντίθηκα με την λύπη
και ο έρωτας πέρασε από άλλον δρόμο

δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω νύχτες ξάστερες
και πάλι χωρίς αντάμωμα η καρδιά θυμήθηκε
όλα όσα αυτό το καλοκαίρι μου υποσχευόταν
μου υποσχευόταν, μα δεν το τήρησε

έξω από το παράθυρο ο Σεπτέμβρης κουνά τα καλώδια
έξω από το παράθυρο από το πρωί ο τοίχος από γκρίζα βροχή
αυτό το καλοκαίρι συναντίθηκα με την λύπη
και ο έρωτας πέρασε από άλλον δρόμο

ήταν κοντά η ευτυχία, ήταν παραδίπλα,
μα να το φωνάξω δεν το πρόλαβα,
κάθε μέρα ο ουρανός είναι όλο και πιο συνοφρυωμένος
κάθε μέρα είναι όλο πιο κοντά οι λευκές οι θύελλες

εκεί που μου έπεφταν στην παλάμη μου τα αστέρια
η βρεγμένη φυλλωσιά μελαγχολεί πάνω σε δέντρο
εις τω επανειδείν, καλοκαίρι, χαιρετώ σε,
αδίκως ήλπιζα σε σένα

έξω από το παράθυρο ο Σεπτέμβρης κουνάει τις γραμμές μεταφοράς
έξω από το παράθυρο η γκρίζα βροχή σαν τον τοίχο
αυτό το καλοκαίρι συνάντησα την λύπη,
και ο έρωτας πέρασε από άλλο δρόμο

... ξανά πρώτο κουπλέ.
γειά σου, καλοκαίρι, εις τω επανειδείν
(που δεν το λέμε πιά έτσι στην ελλάδα..)

(και τα καλώδια της ΔΕΗ μαμησέ τα όταν πουληθεί και αυτή η δημόσια επιχείριση δεν ξέρω πως θα τα λέμε... η ΔΕΗ το ΣΚΙΠ του ρεύματος, οξύμωρον. κάποτε είχαμε και την ΟΠΑΠ και ορίστε πως εξελίσσεται σε μια "υγιής κερδοφόρα επιχείρηση")

αλλά τέλος πάντων. εξελίσσομαι και εγώ σε έναν πικρόχολο παππού.
κάπως έτσι δεν βαίνουν συχνά τα πράγματα;

όνειρο δεκεμβριστών

διάβαζα λίγο για τον Ντοστογέβσκιϊ (με αφορμή ότι τον αναφέρει πρώτο σε μια ανθολογία κειμένων των επιφανών υπαρξιστών - όχι δεν είμαι ότι διαβάζω φιλοσοφία συνήθως αλλά επί χρόνια κάνω μια επίμονη προσπάθεια κάποια στιγμή να διαβάσω και να ολοκληρώσω έστω κάτι - δεν το έχω καταφέρει ποτέ, ούτε τώρα ελπίζω ότι θα τα καταφέρω) - και για την ιστορική καταδίκη του ως μέλος μιας επαναστατικής ομάδας στην Τσαρική Ρωσία του 19ου αιώνα - αποτέλεσμα της οποίας ήταν να περάσει 8 μήνες σε φρούριο Πετροπάβλοβσκαγια της Αγίας Πετρούπολης

(οκ, άντε πάλι μια άλλη δυσκολία της μετάφρασης - το παραπάνω φρούριο κανονικά μάλλον μεταφράζεται σαν Πέτρου και Παύλου - και είναι το κεντρικό σημείο της Αγίας Πετρούπολης, το οποίο δεν άσκησε ποτέ (ακόμα) τον οχυρωτικό (edit: ΟΚ, είχα γράψει αχυρωτικό - το αφήνω εδώ σαν σχόλιο για να έχουμε κάτι να γελάμε) του ρόλο ένανι εξωτερικού εχρθού - είχε όμως για πολλές δεκαετίες - δύο αιώνες βασικά - τον οχυρωτικό ρόλο απέναντι στον εσωτερικό εχθρό καθώς αποτέλεσε φυλακές ιδίως για πολιτικούς κρατούμενους - όπως τους Δεκεμβριστές (οργάνωναν και πραγματοποίησαν αποτυχημένη προσπάθεια επανάστασης ενάντια στο φεουδαρχικό/βασιλικό καθεστώς;), οι μετέχοντες στις συναντήσεις στην ομάδα του Πετρασέβσκιϊ (εξ αυτών ο Ντοστογιέβσκιϊ) κ.α.

επίσης ένα τραγικό γεγονός με την ομάδα όπου συμμετείχε ο Ντοστογιέβσκιϊ είναι ότι αρχικά τους υπέβαλαν θανατική ποινή (για διάδωση επαναστατικών ιδεών, και κυρίως για μη αναφορά των συναντήσεών τους στις Αρχές) - η οποία στην συνέχεια μετατράπηκε σε εξορία και καταναγκαστική εργασία - την αλλαγή αυτή όμως δεν τους την είπαν - και σκηνοθέτησαν την εκτέλεσή τους μέχρι που ήταν οι στρατιώτες με το δάχτυλο στη σκανδάλη, και τότε ακούστηκε το "Άκυρο" και τους ανακοίνωσαν την πραγματική καταδίκη. Ο ένας εξ αυτών σαν αποτέλεσμα τρελάθηκε. Ο άλλος εξ αυτών ήταν ο Ντοστογιέβσκιϊ.. - τους Δεκεμβριστές τους είχαν εκτελέσει κανονικά. Και άλλους πολλούς, φαντάζομαι. (καλά είναι και η απάντηση σε όσους μιλάνε για Σοβιετική καταπίεση - την οποία ασφαλώς δεν την αμφισβητώ - όμως η καταπίεση υπήρχε από παλιά - και φυσικά όχι μόνο στην Ρωσία ή ΕΣΣΔ)

τέλος πάντων δεν ξέρω όλες αυτές τις λεπτομέρειες οπότε μπορώ να λέω κάτι με λάθος τρόπο - τα βασικά κάπως έτσι πάνε.. και με αφορμή το παραπάνω φρούριο θυμήθηκα το τραγούδι του Αλεξάντερ Ροζενμπάουμ, ενός πολύ γνωστού τραγουδοποιού / τρουβαδούρου των καιρών της Σοβιετικής Ένωσης - έχει την έδρα Αγία Πετρούπολη, και το κανονικό του επάγγελμα είναι γιατρός της Άμεσης Βοήθειας, τον έχω προλάβει σε καλή περίοδο και εγώ, είχαμε το βινύλιο με αυτό το τραγούδι στο σπίτι όταν ήμουν μικρός, και την τελευταία φορά που πήγα στην Ρωσία, βρήκα αυτό το βινύλιο σε διπλή κόπια στον πατέρα μου, και του ζήτησα να του πάρω την μια, οπότε τώρα το έχω κι εγώ εδώ στην Ελλάδα.
επίσης ένα τραγούδι του ήταν μέσα στο κλασσικό ρεπερτόριο τραγουδιών που εκτελούσε η μητέρα μου όσο ζούσαμε στην Ρωσία - και εννοείται πως το ξέρω, και είναι από τα αγαπημένα μου (λέγεται "τσαμπιά σουρβιάς"... ίσως να έχω ήδη γράψει γι' αυτό σε αυτό το μπλόγκ)

και τέλος πάντων αυτό το τραγούδι το παραθέτω παρακάτω, και επίσης κάνω μια αυτοσχέδια μετάφραση (λοιπόν το ρωσο-ελληνικό λεξικό έχει γίνει ο καλύτερος φίλος μου σήμερα..)

 

ήθελα να το μεταφράσω γιατί βρήκα παραλληλίες με τον πόνο που νιώθουν αρκετοί άνθρωποι σε όποια Πατρίδα και να βρίσκονται για τις παρελθούσες και παρούσες καταπιέσεις και αδικίες που βιώνουν από την πολιτική και κοινωνική ηγεσία/πλεοψηφία - και βρίσκω μια δόση ειρωνείας και οξύμωρου στοιχείου σε αυτό το συνδιασμό αγάπης και μίσους - ή αν θέλετε, αγάπης και παραπόνου - σε αναφορές τέτοιου είδους στην λέξη Πατρίδα.

γενικά παλιά είχα μια άρνηση για την λέξη Πατρίδα - γιατί ίσως είχα βρεθεί σε μια κατάσταση όπου δεν ήξερα που ανήκω. νομίζω πως και τώρα είμαι σε αυτή την κατάσταση. εδώ άλλοι άνθρωποι είναι σε αυτή την κατάσταση παραμένοντας σε μια χώρα. οπότε εύκολη επιλογή για μένα. τώρα βρίσκω απλώς αρκετά στοιχεία όμορφα στους τόπους που συνήθισα. παραμένω όμως λίγο αρνητικός για την λέξη Πατρίδα. ίσως στους παρακάτω στίχους με βρίσκει ασυνείδητα και διαισθητικά σύμφωνο ο συγκεκριμένος τραγουδοποιός, όταν προφέρει αυτή την λέξη με αυτό το παράπονο, ειρωνία (ίσως - δικό μου αυτί) και αγάπη.

Όνειρο Δεκεμβριστών

ξύπνησα χθες
οχι σε άδειο διαμέρισμα
γλυκό όνειρο αποδείχθηκε πολύ σύντομο
χειμωνιάτικος αέρας σφύριζε πίσω από γεμάτο υγρασία τοίχωμα
του προμαχώνα Αλεξέεβσκιϊ

τα βήματα των φυλάκων με δυνατούς απόηχους μεσ'στην νύχτα
μου τραγουδούσαν ενα πολύ στενάχορο τραγούδι
και τρεμόπαιζε το φως ενός μοναχικού κεριού
πάνω σε ανοιχτούς γ...
... σε ανοιχτά πλευρά των στρατιωτικών παλτό ..
σ.σ. τα οποία ο ποιητής τα λέει "φτερά"

σ.σ. ... και πάει η μετάφραση ...
σ.σ. δεν μπορώ.

σ.σ. για να ολοκληρώσω όμως τουλάχιστον κάτι. το ρεφραίν πάει:

με λευκή χιονοθύελλα, με άρβυλα πάνω στην μούρη μας.
τι έκανες μαζί με όλους εμάς, Πατρίδα;
μήπως δεν βλέπεις; κι όμως μου φαίνεται πως δεν είσαι τυφλή.
Πατρίδα, Πατρίδα, Πατρίδα, Πατρίδα ...

σ.σ. την βοήθεια του λεξικού ζητάω.. έχω!

και μπήγοντας σε ξακουστό μάρμαρο της Νεβά
το ζεστό μέτωπο, ξέσπασε βήχοντας με κραυγές:
"πόσοι δικοί μας σταυροί στέκονται σε μήκη και πλάτη της Ρωσίας,
 και πόσοι τάφοι μένουν ξεχασμένοι;"

[ρεφραίν]

ο ήχους της τυμπανοκρουσίας, και οι στρατιώτες μου
πάνω στην πλατεία άρχισαν να κουδουνίζουν με τις λόγχες τους
πνυγμένος μέσα σε θηλιά, κόπηκε βίαια το μοτίβο..
και έμεινε μόνο η αιωνία μνήμη ...

[ρεφραίν]

μεταφράσεις δύο τραγουδιών του Κύκλωπα

Ακολουθούν δυο μεταφράσεις ρωσόφωνων τραγουδιών που άκουσα στον Κύκλωπα και θα ήθελα να μπορούσα να τα μεταφράσω επί τόπου, μα δεν μπορούσα.

Το πρώτο είναι του Yuriy Morozov - Rock for Marina του Γρηγόρη (υπάρχει και με άλλους στίχους/ άλλη εκτέλεση με όνομα "Κρετίν" - αυτό, καταλαβαίνω ότι είναι από τις πρώτες εκτελέσεις, από τα 60'ς - δυσκολευόμουν λίγο να καταλάβω τι λέει ακριβώς σε σημεία, αλλά ευτυχώς βρήκα τους στίχους εδώ)

 

έχω πάθει σοκ, η καρδιά μου παγώνει
δικό μου ρόκ - για την Μαρίνα
εκείνη είναι τόσο όμορφη
που σχεδόν φοβάμαι

μάντεψε, πόσο χρόνο είναι δυνατόν
να παίζει κανείς μαζί μου το παιχνίδι της προσεκτικότητας;
μαζί μου - ενώ με άλλους καθόλου αθώα

αγόρασα ενα Κόλτ εξάκαννο
μαζί με αυτό νιώθω πιο άνετα και ανάλαφρα
καθώς η αλήθεια είναι πως
είμαστε συνεχώς σε μονομαχία

Και εδώ ένα άλλο παλιό τραγούδι από τις απαρχές του σοβιετικού ροκ, του ξακουστού Αλεξάντρ Γκράντσκιϊ. Μαθαίνω ότι οι στίχοι βασίζονται σε ποίημα του Σαίξπιρ, σε μετάφραση γνωστού σοβιετικού ποιητή Σαμουήλ Μαρσάκ (θεέ μου νομίζω δεν θυμόμουν ποτέ το μικρό του - τον κάναμε στο σχολείο εκατό χιλιάδες φορές - έγραψε πολλά ποιήματα για παιδιά νομίζω) - τους στίχους αυτούς τους βρήκα εδώ

 

Aleksandr Gradskij - Τραγούδι του γελωτοποιού (στίχοι του Σαιξπιρ)

Κάνε γρήγορα, θανατέ μου, κάνε γρήγορα 

Κουράστηκα από τις ερωτικές απογοητεύσεις 

Πάψε να αναπνέεις, στέρνο μου, πάψε 

Έχω χτυπηθεί θανάσιμα από μια άσπλαχνη σύντροφο 

...
αλλά ας μην μεταφράζω άλλο - ούτε η δικιά μου μετάφραση είναι ακριβής, αλλά ούτε βρίσκω ακριβής, πλην πιστή στο πνεύμα, και ευάκουστη, την μετάφραση του Μαρσάκ - οπότε παραθέτω το αγγλικό κείμενο που έκλεψα από εδώ:

Song: “Come away, come away, death” \
By William Shakespeare (from Twelfth Night)

Come away, come away, death, 

And in sad cypress let me be laid.
Fly away, fly away, breath;
I am slain by a fair cruel maid.

My shroud of white, stuck all with yew,
O, prepare it!
My part of death, no one so true
Did share it.

Not a flower, not a flower sweet,
On my black coffin let there be strown.
Not a friend, not a friend greet
My poor corpse, where my bones shall be thrown.

A thousand thousand sighs to save,
Lay me,
O, where sad true lover never find my grave,
To weep there!

μαύρο και άσπρο

μια αυτοσχέδια μετάφραση ενός μουσικού κομματιού από μια παλιά γνωστή Σοβιετική ταινία δεκαετίας '70 "Μεγάλη Αλλαγή" την οποία δεν την έχω δει. νομίζω πως μιλάει για μαθητές βραδινού λυκείου που ας πούμε είναι ενήλικοι άνθρωποι, με διαφορετικές αντιλήψεις και στόχους, και παρουσιάζει την περιπέτεια της καθημερινής τους συνήπαρξης και τριβής μεταξύ τους και με τους δασκάλους τους.

το συγκεκριμένο τραγούδι θεωρείται κλασσικό, από αυτά που περίπου όλοι ξέρουν, ή τουλάχιστον έτσι νομίζω. επίσης είναι υπερβολικά συγκινητικό γιατί είναι πολύ ανθρώπινο και κοντά στην ζωή (συγγνώμη αλλά δεν βρίσκω τον κατάλληλο χαρακτηρισμό, που σίγουρα υπάρχει)

ποιός θα κάνει λάθος, και ποιός να μαντέψει;
έχουμε όλοι διαφορετική τύχη,
συχνά κάτι απλό μοιάζει εκνευριστικό,
μαύρο μοιάζει με άσπρο, άσπρο μοιάζει με μαύρο.

εμείς επιλέγουμε, εμάς επιλέγουν -
πόσο συχνά αυτό δεν ταιριάζει -
σε ακολουθώ σαν σκιά,
συνηθίζω την αταιριασύνη μας.

συνηθίζω, και είμαι χαρούμενη που σε βλέπω -
εσύ δεν θα το καταλάβεις, και ας είναι έτσι, δεν χρειάζεται.
δεν θα το καταλάβεις, και δεν θα βοηθήσεις
αυτά που δεν προστίθονται, δεν μπορείς να τα προσθέσεις

η ευτυχία είναι ενα δύσκολο πράγμα,
κάποιες φορές δεν βλέπει μακριά όπως άνθρωπος μυωπικός, και άλλες δεν βλέπει κοντά
συχνά κάτι απλό μοιάζει εκνευριστικό,
μαύρο μοιάζει με άσπρο, άσπρο με μαύρο.

ζεν

που λέτε και στην ρωσία ή και πρώιν ΕΣΣΔ δεν ήταν πρωτοτυπία να κυκλοφορούν ανέκδοτα για διάφορες μειωνότητες που υπήρχαν και υπάρχουν... εκεί κάπου. ενα απο αυτά τα πραγματάκια που ειναι βαθιά ριζωμένα στο συλλογικό υποσυνείδητο όσων προέρχονται απο εκεί είναι τα ανέκδοτα για τους Τσούκτσια, λαό που μένει βόρεια πολύ και αναγκαστικά λόγω συνθηκών άργησε να προσαρμωστεί στην νέα τάξη των πραγμάτων, και δυσκολεύεται ακόμα, και ίσως ξέρει κάτι παραπάνω για να το κάνει κιόλας, εδώ που τα λέμε.

μου την είχε σπάσει πριν απο μερικές εβδομάδες ενας γείτονας γιατί μας είδε να μπαίνουμε στην πολυκατοικία (εγώ και η μάνα μου) ενώ ήταν ήδη αρκετά σκοτεινά έξω, και δεν ανάψαμε το φως της εισόδου. μας ρώτησε διακριτικά αν μένουμε εδώ (αχ πόσο με αναστατώνει αυτή η διακριτική ευγένεια) - και αφού του είπαμε ναι - μας είπε πολύ ευγενικά - μα το φως δεν το βλέπετε, γιατί δεν το ανάβετε; - δεν θυμάμαι τι του απάντησα - τέλος πάντων δεν βρήκα τον λόγο να το ανάψω. εδώ το είχα όμως να του πω πως...

αλλά προτρέχω στα γεγονότα. να σας εξηγήσω λοιπόν κάτι. εγώ το φως δεν ανάβω. αλλά όταν μπαίνω το βράδυ και είναι όλα τα φώτα στο διάδρομο ανοιχτά λες και είναι μέρα, πάντα κλείνω τα μισά. για λόγους οικονομίας και εργονομικότητας. γι' αυτό εδώ είχα να του πω οτι εγώ δεν ανάβω τα φώτα, εγώ ξέρω μόνο να τα σβήνω.

και εδώ κολλάει το σοβιετικό ανέκδοτο - πείτε το και ρατσιστικό - αλλά έχω την... μια μικρή πρόθεση να το υπερασπιστώ και ως λίγο αγαπησιάρικο - με μια σχέση και με την εδώ παράδοση του Καραγκιώζη - ξέρω ότι αντικειμενικά μπορεί να ισχύουν άλλα πράγματα όμως. και το πράγμα πάει περίπου ως εξής - όταν κάποιος ζήτησε έναν εκ των Τσιούκτσια να διαβάσει ένα γράμμα που ήρθε προς αυτόν - σε κάποια χιονισμένη περιφέρεια - και εκείνος δεν ήξερε να το διαβάσει - απάντησε πολύ λακωνικά και έξυπνα - και με μια ζεν ηρεμία και σοφία που κάπως είναι ταιριαστή σε εκείνους τους λαούς - πως ο Τσιούκτσια δεν είναι διαβαστής. - ο Τσιούκτσια είναι συγγραφέας.

έτσι και εγώ είμαι σβηστής των φώτων. θα ήθελα, για την ακρίβεια, ίσως, να κατείχα μια ανάλογη σοφία. ή να ήμουν το ίδιο zen και να έβρισκα την υπομονή να αντιμετωπίζω ήρεμα και στοϊκά κάθε ενδεχόμενο άνθρωπο (ή έθνος) που αισθανόταν (ενα συχνό φαινόμενο) πως είναι αρκετά ικανός και ανώτερος  (θα αισθανόταν πως ήταν το χρέος του) να μου κάνει μια δικιά του παρατήρηση.